Dünya Tüberküloz Günü 24 Mart
Verem/ tüberküloz, insanlık tarihinin en eski hastalıklarından biridir. İnsanlık tarihi boyunca zaman zaman salgınlara yol açan, ölümcül seyreden, Hipokrat’ın ‘phytisis’ ( erime/tükenme) olarak tanımladığı bu hastalığın nedeni bir mikroptur. 1940’lı yıllarda tüberküloz mikrobunu öldüren ilk ilaçlar bulunmuştur.
Dünya nüfusunun üçte biri tüberküloz basili ile enfektedir. Basil ile enfekte her on kişiden birinde aktif hastalık gelişmektedir. Yayma pozitif akciğer tüberküloz hastası, tedavi edilmediği taktirde 10 yıl içinde %70 oranında hastalık nedeniyle ölür. Aynı zamanda tedavi edilmemiş her olgu halk sağlığı için bir tehdit olmaya devam eder. Tüm bu nedenlerden dolayı hasta kişilerin etkin tedavi edilmesi, enfekte popülasyonun tarama testleri ile ortaya çıkartılıp koruyucu tedaviye alınması önem kazanmaktadır. Toplum Sağlığı Merkezi Verem Savaşı Dispanseri Birimlerinde (VSD) tüberkülozun teşhis ve tedavisi ücretsizdir.
Hastalığın etkilediği organ tutulumlarına göre şikayet ve bulgular çok farklıdır:
Genel yakınmalar: Halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı, çocuklarda kilo alamama, gece terlemesi.
Solunum sistemi yakınmaları: Öksürük, balgam, öksürükle kan tükürme, göğüs-sırt-yan ağrısı, nefes darlığıdır.
Bulaşma Yolları
TB basilinin kaynağı, tedavi görmemiş veya düzenli tedavi görmeyen aktif akciğer ve gırtlak (larinks) veremi olan hastalardır. Hasta insanlardan öksürme ve hapşırma ile ortama yayılan mikrobun solunum yolu ile alınması sonucu bulaşır. Basil kaynağı ile karşılaşma süresi, ortamın genişliği ve havalanması bulaşmada önemlidir.
En çok hastanın aile bireylerine ve yakın çalışma arkadaşlarına bulaşma olur. Tedavi ile basil sayısı çok kısa sürede azalır. Hastaların çoğunda ortalama 2-3 haftada bulaştırıcılık yok olur.
Temaslı Muayenesi ve Koruyucu Tedavi
Bulaştırıcı verem hastası ile aynı havayı paylaşan ve verem basiline maruz kalan kişilere “temaslı” denilir. Tüberküloz hastası ile teması olan kişide enfeksiyon gelişimini önlemek ve tüberküloz enfeksiyonu olan kişide hastalık gelişimini önlemek amacıyla koruyucu ilaç tedavisi verilmektedir.
Tüberküloz hastasının aile bireyleri ve diğer temaslıları dispanserlerde ücretsiz olarak muayene edilir ve gerekli tetkikleri yapılır. Temaslı muayenesi sonucunda hasta olduğu tespit edilenlere tedavi edilir. Hasta olmayan fakat olma riski taşıyan kişilere koruyucu ilaç tedavisi verilir. Koruyucu ilaç tedavisi tek ilaçla ve 6-9 ay süreyle verilir. Bu tedavinin hastalanmayı %90’a varan oranda önlediği bilinmektedir.
Verem Aşısı - BCG (Bacille Calmette Guerin)
BCG aşısı özellikle çocuklarda kanla yayılan ve ağır seyreden verem hastalığını (menenjit ve miliyer TB) önlemede çok etkilidir. Ülkemizde BCG aşısı doğumdan sonra 2. ayını bitiren bebeklere aile sağlığı merkezleri ve verem savaşı dispanserlerinde ücretsiz olarak yapılmaktadır. Aşı zamanı geçirilirse, 6 yaşa kadar yapılabilir, ancak bu durumda önce tüberkülin deri testi (TDT- PPD) yapılması gerekir.
https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/tuberkuloz-anasayfa.html